*** English translation will follow ***

 

Daar waar in Europa de papierindustrie is voortgekomen vanuit de bosbouw heeft in Nederland de landbouw een bepalende invloed gehad op onze industrie. Nederland kent daardoor een lange historie in het gebruik van vezels uit planten en produceert mede daardoor traditiegetrouw relatief meer verpakkingsmaterialen dan in de omringende landen. We zijn zelfs wereldmarktleider op het gebied van de productie van massief karton. Intussen is al meer dan tweederde van de totale productie in Nederland verpakkingsmateriaal en dat aandeel zal naar verwachting doorgroeien. Dit is in lijn met de verschuiving in de afzet, krimp in grafische markten en een groei in het gebruik van verpakkingsmaterialen. Hierdoor verandert de beschikbaarheid en de samenstelling van het oudpapier en worden de fabrieken genoodzaakt de grondstoffenmix die ze gebruiken aan te passen en op zoek te gaan naar nieuwe / aanvullende grondstoffen.
De overgang naar een biobased economie en de nieuwe taakstellingen op het gebied van circulariteit bieden zowel kansen als bedreigingen voor onze industrie. Het zorgt voor een verdere druk op de beschikbaarheid en kwaliteit van bestaande grondstoffen waardoor er behoefte ontstaat aan aanvullende vezelbronnen.
Het gebruik van vezels uit lokaal beschikbare of gekweekte biomassa kan een cruciale bijdrage leveren aan de toekomstige grondstoffenmix. Hout bestaat nagenoeg volledig uit lignocellulose-vezels en oudpapier bestaat nagenoeg volledig uit houtvezels en vulstoffen die weer her-verwerkt kunnen worden. Het gebruik van (lokaal geteelde) plantensoorten, plantaardig afval en andere vezelrijke reststromen is lastiger vanwege de hoeveelheid overige stoffen anders dan vezels die in de plant of stroom aanwezig zijn. In veel gevallen bestaat slechts de helft of minder van de droge stof van planten uit vezels. Zowel vanuit ecologisch als economisch oogpunt is het noodzakelijk dat (nagenoeg) alle droge stof een nuttige toepassing krijgt in onze eigen sector en daarbuiten. Dat vraagt om goede scheidings- en conversietechnieken en samenwerking met andere industrietakken. De circulaire doelstellingen zorgen ook voor initiatieven op het gebied van tot nu toe nog niet voor papier gebruikte vezelrijke stromen zoals tuinbouw afvallen, zeefgoed, gebruikte luiers etc. De landelijke doelstelling van minder dan 100 kg huishoudelijk restafval in 2020 zorgt voor aanpassing van de afval inzamelsystemen bij gemeenten. In nagenoeg alle gevallen betekent dit een verslechtering van de kwaliteit van het oudpapier, zeker als de overstap gemaakt wordt van bronscheiding naar nascheiding van het oudpapier. Deze ontwikkelingen vragen om aanvullende scheidingstechnieken voor oudpapier.
Er zijn veel initiatieven op het gebied van kweek van vezelgewassen en verwerking van planten(afvallen) waardoor een nieuwe generatie vezelgrondstoffen beschikbaar komt. De verwachting is dat vanaf 2020 grotere hoeveelheden nieuwe typen vezels beschikbaar komen voor inzet in onze industrie. Deze vezels hebben een duidelijk afwijkende kwaliteit en verwerkbaarheid ten opzichte van de huidige houtvezels en als sector zullen we ons daarop moeten instellen.

De toekomstige beschikbaarheid van nieuwe “verse” grondstoffen, de ontwikkelingen in de kwaliteit en kwantiteit van oudpapier en de veranderende wensen van afnemers zorgen voor de noodzaak tot opbouw van aanvullende kennis, netwerken en faciliteiten op de gebieden van kweek en verwerking van planten(afvallen) en de veranderende inzameling en sortering van oudpapier en biomassa afvallen. Zowel de negatieve kwaliteitsontwikkelingen in bestaande grondstoffen als de nieuwe grondstoffen vragen om aanpassing van de procesvoering in de stofbereiding en op de papier machine. Er worden steeds meer niet-vezelcomponenten het proces ingebracht; zowel vaste als opgeloste stoffen die zoveel mogelijk tot waarde gebracht moeten worden om tot maximaal rendement te komen. Bij een toenemend aandeel van plantenvezels in de grondstof zal het (ontwaterings-)gedrag veranderen en kunnen er bijzondere papierkwaliteiten ontstaan.
De circulaire economie biedt nieuwe kansen en brengt activiteiten uit de vorige eeuw weer terug als nieuwe marktkans. Het genereert nieuwe, van planten afkomstige, vezelgrondstoffen en een range aan nieuwe hulpstoffen. Verder zorgt het voor een omslag in denken: productie zonder afval. Naast papier en karton leveren ook allerlei andere producten en diensten vanuit de planten(afvallen) een positieve bijdrage aan het economisch resultaat en het innovatieve imago van onze industrie. Een beperkt deel van de activiteiten kan of moet zelfs op eigen terrein van onze industrie gebeuren maar een groot deel zal in samenwerking gebeuren met nieuwe marktpartijen die zorgen voor verwaarding van de niet vezeldelen van de planten zoals de eiwitten, oliën, vetten en mineralen maar ook lignine en suikers.